Ondernemingsraad en bestuurder die samenwerken in plaats van elkaar met de wet om de oren te slaan: daar profiteert de hele organisatie van. De ambtelijk secretaris kan structureel bijdragen aan zo’n opbouwende samenwerkingsrelatie, onder meer door scherp te blijven op het groepsproces. Marja van Kerkhof neemt je mee in die ontwikkeling.
De ondernemingsraad is iets wat mensen er vaak naast hun werk bij doen. Mede daardoor, zo merkt Marja van Kerkhof, komt het or-werk niet altijd verder dan ervoor zorgen dat de bestuurder zich aan de wet houdt. Als zo’n or een ambtelijk secretaris in huis heeft, gaat deze daarin meestal noodgedwongen mee.
Hetzelfde geldt voor veel bestuurders. ‘Zij denken: OK, mijn onderneming heeft meer dan vijftig medewerkers, dus nu ben ik verplicht een ondernemingsraad op te richten. Voor zo’n bestuurder is de or eerder een obstakel dan een extra adviesorgaan, wat de or natuurlijk ook kan zijn.’
De bedoeling van de wet
De ambtelijk secretaris kan deze situatie helpen verbeteren door de samenwerking te bevorderen. ‘De ambtelijk secretaris kan zijn positie aangrijpen om te zeggen: bestuurder en ondernemingsraad, ga met elkaar in gesprek in plaats van elkaar om de oren te slaan met de Wor. Wanneer je naar de bedoeling van de wet handelt, kan het overleg veranderen in een logische en vruchtbare samenwerking.’
Constructief samenwerken
Dit is een positieve ontwikkeling die Van Kerkhof, als adviseur en trainer van ondernemingsraden, ziet plaatsvinden: ‘Bij een aantal organisaties verandert en ontwikkelt het or-werk meer in de richting naar echte samenwerking met de bestuurder. In deze ontwikkeling kan de ambtelijk secretaris de or op verschillende manieren ondersteunen. Om te beginnen door zelf ook meer naar de bedoeling van de wet te gaan handelen in plaats van naar de letter. Dan komt ook het gezamenlijk belang van bestuurder en ondernemingsraad eerder in beeld: het voorzetten van de organisatie.’
Wanneer ze elkaar vinden in dit doel, kunnen beide partijen elkaar versterken. ‘Het begint ermee dat je ervoor zorgt om op voorhand in overleg te blijven over de ontwikkeling van de organisatie. Dat geeft een constructiever uitgangspunt dan het uitvoeren van de wet, en brengt de organisatie als geheel ook verder.’
Tools voor groepsprocessen
De ambtelijk secretaris verkeert in de positie dat hij of zij de or kan begeleiden bij dit proces. Om te beginnen door te kijken naar de groepsprocessen die in de or plaatsvinden. ‘In mijn workshop wil ik de ambtelijk secretaris enkele tools hiervoor meegeven. Bijvoorbeeld dat je je een idee leert vormen van in welke fase van groepsontwikkeling een or zich bevindt. Als er onderlinge weerstand is bijvoorbeeld, waar komt die dan vandaan? Kunnen we elkaar feedback geven? Zo niet, wat is ervoor nodig?’
Daar komt een extra dimensie bij wanneer de or in overleg treedt met de bestuurder. Dan geldt immers de groepsdynamiek van de ondernemingsraad zelf, plus één.
In haar bijdrage zal Marja van Kerkhof allereerst de deelnemende ambtelijk secretarissen zichzelf een spiegel laten voorhouden. ‘Hoe doe ik het als ambtelijk secretaris? Wat kan ik er zelf aan veranderen om dit te verbeteren? Wat vind ik belangrijk in mijn rol, en welke vaardigheden moet ik daarvoor misschien versterken?’ Ze is ervan overtuigd dat zelfreflectie en aandacht voor het groepsproces leiden tot meer en betere aandacht voor samenwerking, en dat dit de medezeggenschap weer op een hoger plan brengt. ‘Zo kan de ambtelijk secretaris helpen bijdragen aan een medezeggenschap zoals die bedoeld is.’